تسخیر باد (قرآن)آیاتی از قرآن به قابلیت باد برای تسخیر کردن و تسخیر باد توسط حضرت سلیمان علیه‌السّلام اختصاص یافته که به آنها اشاره میکنیم. ۱ - تندباد تحت فرمان سلیمانتندباد، به فرمان سلیمان علیه‌السّلام به سوی سرزمین شام حرکت کرد. ولسلیمـن الریح عاصفة تجری بامره الی الارض التی بـرکنا فیها وکنا بکل شیء عــلمین. و تندباد را مسخر سلیمان ساختیم، که بفرمان او بسوی سرزمینی که آن را پر برکت کرده بودیم جریان می‌یافت و ما از همه چیز آگاه بوده‌ایم منظور از «ارض التی بارکنا»، شام است. این جمله عطف است بر جمله" لداود"، یعنی ما باد را هم برای سلیمان مسخر کردیم، بادهای تند را، که به دستور او به سوی سرزمینی که ما مبارکش کردیم جریان می‌یافت- و مقصود از آن، سرزمین شام است که سلیمان در آنجا زندگی می‌کرد- و ما به هر چیزی عالمیم. و اگر فرمود" باد را در وقتی که تند می‌وزید مسخر او کردیم، با اینکه در وقت آرامی اش هم مسخر او بود- به شهادت اینکه فرموده: " رخاء حیث اصاب" از این باب است که مسخر بودن باد در حالت تندی، عجیب تر و دلالتش بر قدرت خدای تعالی بیشتر است. ۲ - جریان ملایم باد به فرمان سلیمانجریان ملایم باد، تحت فرمان سلیمان علیه‌السّلام بود و به سمت و سوی خواسته او روان گشت. ولقد فتنا سلیمـن... • فسخرنا له الریح تجری بامره رخاء حیث اصاب. پس ما باد را مسخر او ساختیم تا به فرمانش بنرمی حرکت کند و به هر جا او می‌خواهد برود. کلمه" رخاء"- به ضمه را- به معنای نرمی است و ظاهرا مراد از جریان باد به نرمی و به امر سلیمان این باشد که: باد در اطاعت کردن از فرمان سلیمان نرم بوده و بر طبق خواسته او به آسانی جریان می‌یافته. پس دیگر اشکال نشود به اینکه توصیف باد به صفت نرمی، با توصیف آن به صفت" عاصفه- تند" که آیه" و لسلیمان الریح عاصفة تجری بامره" آن را حکایت کرده، منافات دارد. برای اینکه گفتیم: منظور از جریان باد به نرمی، این است که: جاری ساختن باد برای آن جناب هزینه‌ای نداشته، و به آسانی جاری می‌شده، حال یا به نرمی و یا به تندی. ولی بعضی از مفسرین از این اشکال جواب داده‌اند به اینکه: ممکن است خداوند باد را مسخر سلیمان علیه‌السّلام کرده، که هر وقت او خواست نرم بوزد، و هر وقت او خواست تند بوزد. و معنای جمله" حیث اصاب" این است که: به هر جا هم که او خواست بوزد، چون این جمله متعلق به جمله" تجری" است ۳ - تسخیر باد ویژه حکومت سلیمانمسخر بودن باد برای سلیمان علیه‌السّلام از خصوصیات حکومت ممتاز او است. ولقد فتنا سلیمـن... • قال رب اغفر لی وهب لی ملکـا لا ینـبغی لاحد من بعدی انک انت الوهاب• فسخرنا له الریح تجری بامره.. ما سلیمان را آزمودیم و بر تخت او جسدی افکندیم سپس او به درگاه خداوند توبه کرد گفت: پروردگارا! مرا ببخش و حکومتی به من عطا کن که بعد از من سزاوار هیچ کس نباشد، که تو بسیار بخشنده‌ای! پس ما باد را مسخر او ساختیم تا به فرمانش بنرمی حرکت کند و به هر جا او می‌خواهد برود مسلم است یک حکومت وسیع و گسترده باید از وسیله ارتباطی سریعی برخوردار باشد، تا رئیس حکومت بتواند در مواقع لزوم به سرعت از تمام مناطق کشور سرکشی کند، و خداوند این امتیاز را به سلیمان داده بود. اینکه چگونه باد به فرمان او بود؟ و با چه سرعتی حرکت می‌کرد؟، سلیمان و یارانش به هنگام حرکت به وسیله باد، بر چه چیز سوار می‌شدند؟ و چه عواملی آنها را از سقوط و کم و زیاد شدن فشار هوا و مشکلات دیگر حفظ می‌کرد؟ و خلاصه این چه وسیله مرموز و اسرارآمیزی بوده که در آن عصر و زمان در اختیار سلیمان قرار داشت؟ اینها مسائلی است که جزئیات آن بر ما روشن نیست، ما همین قدر می‌دانیم که این از جمله خوارق عاداتی بود که در اختیار پیامبران قرار می‌گرفت، یک مساله عادی و معمولی نبود، یک موهبت فوق العاده و یک اعجاز بود، و این امور در برابر قدرت خداوند امر ساده‌ای است و چه بسیارند مسائلی که ما اصل آن را می‌دانیم اما از جزئیاتش خبر نداریم. ۴ - قابلیت تسخیر برای بادباد، نیروی قابل تسخیر برای بشراست. ولقد فتنا سلیمـن... • فسخرنا له الریح تجری بامره رخاء حیث اصاب. ۵ - ماموریت باد برای عذاب قوم عادبادی توفنده، به منظور هلاکت قوم عاد از جانب خداوند مامور بود. واما عاد فاهلکوا بریح صرصر عاتیة• سخرها علیهم.. و اما قوم «عاد» با تندبادی طغیانگر و سرد و پرصدا به هلاکت رسیدند،• (خداوند) این تندباد بنیان کن را هفت شب و هشت روز پی در پی بر آنها مسلط ساخت، " صرصر" (بر وزن دفتر) به بادهای سرد یا پرسروصدا و یا مسموم گفته می‌شود، و مفسران هر سه معنی را در تفسیر آن ذکر کرده‌اند، و جمع میان آنها نیز ممکن است. " عاتیة" از ماده" عتو" (بر وزن غلو ) به معنی سرکش است، منتها نه سرکش از فرمان خدا، بلکه سرکش در معیار نسیم ها و بادهای معمولی. ۶ - تسخیر باد به امر الهینیروی باد، از ناحیه خداوند تحت تسخیر سلیمان علیه‌السّلام بود. ولسلیمـن الریح عاصفة تجری بامره.. تندباد را مسخر سلیمان ساختیم. «لسلیمـن» متعلق به فعل «سخرنا» است. ولسلیمـن الریح غدوها شهر.. پس ما باد را مسخر او ساختیم تا به فرمانش بنرمی حرکت کند و به هر جا او می‌خواهد برود ولقد فتنا سلیمـن... • فسخرنا له الریح تجری بامره.. خدا تقاضای سلیمان را پذیرفت و حکومتی با امتیازات ویژه و مواهبی بزرگ در اختیار او گذارد از جمله تسخیر بادها. ۷ - پانویس۸ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۸۳، برگرفته از مقاله «تسخیر باد». |